İMMÜNOTERAPİ

İmmünoterapi, kanser hücreleri ile savaşması için vücudun bağışıklık sistemini güçlendiren tedavi türüdür. İmmünoterapinin bazı türleri, biyolojik tedavi olarak da tanımlanmaktadır.

Son yıllarda immünoterapi bazı kanser tedavilerinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Halihazırda, gelecekte kanseri nasıl tedavi edeceğimizi etkileyecek yeni immünoterapi türleri geliştirilmektedir.

İmmünoterapinin temel alanları:

Daha hedefe yönelik ve etkili kanser tedavisi için vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi
Bağışıklık sisteminin ek bileşenlerinin uygulanması

Diğer kanser tedavi yöntemleri gibi, immünoterapi de bazı kanser türlerinde diğerlerine kıyasla daha güçlü etkiye sahiptir. Monoterapi olarak veya kemoterapi gibi diğer tedavi türleriyle birleştirilerek uygulanabilmektedir.

Günümüzde sağlık hizmetlerinde çeşitli immünoterapi şekilleri kullanılmaktadır:

Bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri: bu ilaç türü, kontrol noktalarının bağışıklık hücrelerine "kapalı" sinyali göndermesini engeller, böylece bağışıklık hücrelerini kanser hücrelerini algılaması ve yok etmesi için etkinleştirir. Bu ilaç grubu, monoklonal antikorlar kategorisi kapsamındadır (monoklonal antikorlar ile ilgili daha fazla bilgi için bkz. “Hedefe Yönelik Tedavi” Bölümü).

Aşılar: vücudun hastalıklara karşı bağışıklık tepkisini artırmak için kullanılan maddelerdir. Genellikle aşıları sağlıklı insanlarda enfeksiyonları önlemenin bir yolu olarak düşünürüz, ancak bazı aşılar kanserin tedavisinde önemli bir rol oynar.

Non-spesifik tedavi: genel olarak bağışıklık sisteminin etkinliğini artırmaya yönelik ve aynı zamanda kanser hücrelerini tanıma ve onlara saldırma yeteneğini de geliştiren eylemler dizisidir.

CAR-Т-hücre tedavisi: vücudun bağışıklık hücrelerini, kanseri bulmayı ve aktif olarak savaşmayı "öğretmek" için modifiye etmeye yardımcı olan hücre tedavisi şeklidir.

Allojenik kök hücre nakli: sağlıklı bir kişinin kemik iliğinin özel olarak hazırlanmış bir hastanın vücuduna nakli. Sağlıklı bir donörün kemik iliği, kanser hücrelerini aktif olarak arayan ve yok eden bağışıklık hücreleri üretir.

İmmünoterapi aşağıdaki hastalıklarla savaşmak için kullanılabilir:

kolorektal kanser (kolon kanseri)
mide kanseri
melanom
akciğer kanseri
mesane kanseri
böbrek kanseri
baş ve boyun kanseri
meme kanseri
Kaposi sarkomu
Hodgkin lenfoması
Hodgkin dışı lenfoma
kronik miyeloid lösemi
kronik lenfositik lösemi
akut lenfoblastik lösemi
akut miyeloid lösemi

Bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri

Bağışıklık sisteminin önemli bir parçası, normal ve hasarlı, "anormal" hücreleri ayırt etme özelliğidir. Bu, bağışıklık sisteminin yalnızca zararlı hücrelere seçici olarak saldırmasını sağlamaktadır. Bir bağışıklık tepkisini aktifleştirmek için "kontrol noktaları" – bağışıklık hücreleri üzerindeki "sinyali açmak (veya kapatmak)" için gerekli olan moleküller.

Tümör hücreleri bazen bağışıklık sistemi tarafından saldırıyı önlemek için belirtilen kontrol noktalarını kullanabilmektedir. İmmüno-onkolojik ilaçlar, tümör hücreleri tarafından bloke edilmesine rağmen bağışıklık tepkisini "açabilmektedir".

Halihazırda, söz konusu immünoterapi şeklinde kullanılan 2 ana ilaç türü mevcuttur:

PD-1 veya PD-1'i hedefleyen ilaçlar
CTLA-4’ü hedefleyen ilaçlar

PD-1, bağışıklık sisteminin spesifik hücrelerinin - lenfositler (T-hücreleri) yüzeyinde bulunan bir proteindir.

PD-1 veya PD-L1'i hedefleyen monoklonal antikorlar (örneğin pembrolizumab ve nivolumab), kanser hücrelerine karşı bir bağışıklık tepkisini uyarabilir.

CTLA-4, benzer prensiple çalışan belirli T hücrelerinde bulunan bir diğer proteindir. Bu reseptöre (ilaç - ipilimumab) bağlanma da bağışıklık tepkisini etkinleştirmenizi sağlar.

Car-Т hücre tedavisi

Car-T hücre tedavisi, bir hastanın kendi hücrelerini laboratuar ortamında "düzenleyerek" T hücreleri olarak tanımlanan özel bağışıklık hücreleri üretmenin umut verici yeni yöntemidir. Söz konusu tedavide kullanılan T hücrelerinin yüzeyinde CAR adı verilen yapay olarak oluşturulmuş bir reseptör bulunur. Bu, kanser hücrelerini bulmalarına ve yok etmelerine yardımcı olur.

Farklı kanser türleri farklı kanser hücreleri içerdiğinden, her makine belirli bir kanser türü için tasarlanmıştır.

Söz konusu terapi türü şu anda genel olarak akut lenfoblastik lösemi ve yaygın büyük B hücreli lenfoma hastalarının tedavisi için kullanılmaktadır.

Aşılar

Kansere karşı aşılar iki ana türe ayrılabilmektedir:

terapötik
koruyucu

Koruyucu aşının ana türü, rahim ağzı kanserinin en yaygın nedeni olan insan papilloma virüsü (HPV) (bazı türleri) aşısıdır.

Terapötik aşılar, spesifik bir bağışıklık tepkisi, tümör hücrelerine karşı spesifik antikorların üretimi amacıyla vücuda enjekte edilen, genellikle hastanın tümör hücrelerinden türetilen antijenler dizisidir.

Non-spesifik immünoterapi

Non-spesifik immünoterapi, genel olarak bağışıklık sistemini uyarır, bu da özellikle kansere karşı bağışıklık savunmasında bir iyileşmeye yol açar.

Non-spesifik immünoterapinin bazı yöntemleri, bağımsız bir tedavi türü olarak veya diğer yöntemlerle kombinasyon halinde uygulanabilmektedir.

Non-spesifik immünoterapide kullanılan temel ilaçlar aşağıdaki gibidir:

interlökinler
interferonlar
immünomodülatör ilaçlar (talidomid, lenalidomid, pomalidomid).